امامت، در قرآن کریم، از جایگاهی بس بالا و والا برخورداراست . امام، به عنوان خلیفه ی خداوند د ر زمین، کامل ترین انسان و فلسفه ی خلقت به شمار آمده است . جایگاه رفیع امامت را از این جا می توان به دست آورد که خداوند حکیم، پس از آن که ابراهیم خلیل ( علیه السلام) به مقام نبوت و رسالت، مقام امامت را به وی عطا کرد .

از ایات قرآن به روشنی به دست می آید که خداوند، جهان را برای انسان آفریده است و فلسفه ی آفرینش انسا، این است که با پرستش خداوند و مسابقه در اعمال صالح، به مقام قرب الهی و کمال مطلوب خویش برسد . از این روی، انسان گاهی، فلسفه و هدف آفرینش جهان است .

مقام امامت، عالی ترین مقامی است که بشر می تواند به آن دست یازده . این مقام، موهبتی است الهی که خداوند به برگزیدگان از افراد بشر، آقای که خلفای الهی در زمین بوده اند، اعطا کرده است .

از آن جا که پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله وسلم) امام همه ی امامان است، پس در حقیقت، برترین انسان و کامل ترین فلسفه ی خداوند در زمین بوده است بدین جهت است که در حدیث قدسی آمده است: «لولاک لما خلقت الا فلان . . .»

مطلب دیگری که از ایات قرآن کریم در باره ی امامت به دیت می آید، این است که امام، علاوه بر این که واسطه ی هدایت بشر به معنای ارائه ی طریق است، واسطه ی هدایت به معنای ایصال الی المطلوب نیز هست . او، با استناد به امرالهی، در روح و جان هدایت جویان و سالکان طرق حق، تاثیر می گذارد و آنان را به کمال مطلوب شان می رساند .»

امام، از هدایتی ویژه یعنی هدایت بی واسطه، برخوردار است اگر چه هدایت امام، بالذات نیست; یعنی، او نیز چون دیگر افراد بشر، وامدار هدایت الهی است، ولی هدایت الیه، بدون واسطه، به وی اعطای گردیده است، و او، خود، واسطه ی هدایت دیگران است .

امام، همان گونه که در دین، معیار حق و باطل و میزان هدایت و ضلالت است، در آخرت نیز معیار و ملاک سعادت شقاوت خواهد بود، «یوم ندعو کل اناس بامامهم » .

در نوشتار پیشین، دیدگاه متکلمان اسلامی را درباره ی فلسفه ی امامت، بررسی کردیم . اجرای احکام و حدود اسلامی، برقراری نظم و امنیت و عدالت در جامعه ی بشری، دفاع از کیان اسلام و امت اسلامی، اهداف و مسؤولیت های امامت از دید همه ی متکلمان اسلامی (اعم از سنی و شیعی) است .

متکلمان امامیه، علاوه بر اهداف و مسؤولیت های یاد شده، تبیین درست شریعت و حفظ آن از خطر تحریف را از برجسته ترین اهداف امامت و شئون و وظایف امام دانسته اند .

اهمیت این مسئله، ایجاب می کند که با تتبع و تامل بیش تر در قرآن کریم - که اساسی ترین مرجع عقاید و احکام اسلامی است - به بررسی فلسفه ی امامت بپردازیم . نوشتار حاضر، این هدف را دنبال می کند .