چرا افراد در عين رفاه،‌ امنيت و آرامش خاطر ندارند؟

متن پاسخ: تأمين زندگي مي تواند زمينة آرامش را فراهم كند، چنان كه از رسول خدا(ص) نقل است: "همانا نفس آدمي هنگامي كه مايحتاج زندگي اش تأمين شد آرام مي گيرد".[20] ولي رفاه و تأمين زندگي علت تامه براي آرامش نيست، بلكه در مواردي اگر با علل ديگر مانند ياد خدا و دوري از حرص و دنيا طلبي نباشد،‌ منشأ اضطراب و نگراني خواهد شد. امام علي(ع) مي فرمايد:‌"هر كس به آن چه به او رسيده اكتفا نمايد،‌ به آسودگي و شادكامي خود نظم بخشيده و در وسعت و آسايش فرود مي آيد. رغبت به دنيا كليد سخت ترين رنج و مركب گرفتاري است".[21]
قرآن مجيد، آرامش حقيقي را در گرو ياد خدا مي داند: " ألا بذكر الله تطمئن القلوب؛ دل آرام گيرد به ياد خدا".[22]
بديهي است منظور از ذكر خدا،‌ صرف ذكر زباني نيست بلكه منظور ذكر دل است؛ يعني همواره بايد به ياد خدا بودن و در همة‌ امور به او فكر كردن. البته اگر كسي در عين رفاه ياد خدا را فراموش نكند و به غفلت مبتلا نشود و به وظيفة انساني و اسلامي خود عمل كند و از دنيا طلبي و حرص و تعلقات مادي خود را برهاند، مي تواند از كيمياي آرامش برخوردار باشد.
قرآن مجيد مي فرمايد: "كساني كه ايمان آوردند و ايمان خود را به ظلم نيالودند،‌ در آرامش و امنيت اند".[23]
معروف است كه وقتي توانگري با درويشي به سفر رفتند،‌ توانگر چند دينار همراه داشت و درويش جز پوشاكي كه بر تن داشت و سفرة‌ ناني كه به كمر بسته بود، چيزي نداشت. شب بر سر چاهي رسيدند و لقمة‌ ناني خورده، خوابيدند. توانگر تا به صبح از ترس آن كه مبادا دزد بيايد و دينارها را ببرد،‌ خواب نرفت، ولي درويش با خيالي آسوده خوابيد. امام علي(ع) مي فرمايد:‌ " المال داعية التعب و مطية النصب؛ مال رنج آور و مركبي براي ناراحتي ها است".[24]
رسول خدا(ص) مي فرمايد: "رغبت به دنيا اندوه و غم را افزون سازد و زهد و بي اعتنايي به آن، جان و تن را آسوده گرداند".[25]
سعدي مي گويد:
اگــر دنيـــا نباشـــد دردمنـــديم اگر باشد به مهرش پاي بنديم
بلايـي زيـن جهان آشوب تر نيست كـه رنج خاطر است أرهت ور نيست
[20] الكافي، ج 5، ص 89.
[21] نهج البلاغه، فيض الاسلام، قصار 363.
[22] رعد (13) آية‌ 28.
[23] انعام (6) آية‌ 82.
[24] غررالحكم، ج 1، ص 378.
[25] بحارالانوار، ج 70، ص 120.

 حكمت آفرينش كوه چيست؟

متن پاسخ: قرآن مجيد درباره كوه‏ها مي‏فرمايد: «و الجبال اوتادا؛(1) آيا كوه‏ها را ميخ‏هايي قرار نداديم؟» در اين آيه شريفه بيان شده است كه كوه‏ها نقش ميخ‏هايي را براي زمين ايفا كرده‏اند كه مايه استحكام و استواري زمين‏اند.
 جالب اين كه اين مطلب با آنچه كه از نظر علمي درباره ساختمان كوه‏ها ابراز شده، موافق است، يكي از نظريه‏هايي كه امروز، اساس مطالعه و تحقيق راجع به ساختمان پوسته جامد زمين و تغييرات تدريجي آن مي‏باشد «نظريه تعادل»، يا نظريه «ايزوستاري» است.
 قشر جامد زمين كه خشكي‏ها و اقيانوس‏ها را تشكيل مي‏دهند، از قطعات جدا از هم ساخته شده است؛ اما اين قطعات كاملاً در مجاورت يكديگر قرار گرفته و هيچ فاصله‏اي در ميان آن‏ها نيست؛ در زير پوسته جامد هم قشري از مواد گداخته نسبتاً سنگين قرار دارد كه با قطعات پوسته جامد تعادل دارند.
 توضيح اينكه كوه‏ها و مناطق كوهستاني كه قسمت‏هاي سنگين و ضخيم قشر جامد زمين هستند، در قشر مذاب زير خود بيشتر نفوذ كرده و ريشه فاسد ميخ در قشر مذاب فرو رفته است؛ اما قسمتي از قشر جامد كه در زير اقيانوس‏ها قرار دارد، نازك‏تر است اما نازكي و سبكي نسبي آن را قشر مذاب و سنگين زيرين كه داراي ضخامت بيشتري است جبران مي‏كند.
 بدين ترتيب، كوه‏ها با نفوذ در زمين و پيوستگي در زير قشر جامد آن جلو نوسان و اضطراب زمين را گرفته و موجب استحكام و استوار بودن زمين شده‏اند.
1) سوره نباء، آيه 7.

متن سوال: شادي و نشاط، چه نسبتي با دين دارد؟ آيا دين شادابي را تقويت مي‏كند يا سبب ركود و خمود آن است؟

متن پاسخ: با توجه به منابع ديني، يعني قرآن و سيره پيشوايان معصوم، دين اسلام موافق نشاط و شادي بوده، علاوه برآن كه آدمي را از تنبلي رهانيده و سرزنده مي‏سازد؛ البته؛ اين شادي، افراطي و تفريطي نبوده، بلكه درچارچوب نگاه تعديلي قابل رهيابي است.
 1. اسلام و نيازهاي اساسي انسان؛
 بهترين آيين‏ها آييني است كه با طبيعت آدمي و سازمان آفرينش او سازگار بوده و نيازمندي‏هاي طبيعي و فطري اش را برآورده كند؛ در غير اين صورت، نه قابل عمل است و نه مي‏تواند آدمي را خوشبخت و سعادت‏مند سازد. تعاليم اسلام به دليل توجه به اين نيازها و متناسب بودنش با فطرت آدمي است‏ ،كه توانست از محدوديت جزيرة العرب خارج گشته، جهان اسلام را در اقصي نقاط دنيا شكل دهد.«فاقم وجهك للدين حنيفا فطرة اللَّه التي فطر الناس عليها لا تبديل لخلق»
 به گفته علامه طباطبايي، اسلام، نه انسان را از نيروهاي غرايز و خواسته‏هايش محروم مي‏كند و نه همه توجه را به تقويت جنبه‏هاي مادي او معطوف مي‏دارد؛ نه او را از جهاني كه در آن زندگي مي‏كند، جدا مي‏سازد و نه او را بي‏نياز از دين و شريعت به حساب مي‏آورد و اين سه زاويه، مثلثي را ترسيم كرده كه انسان در محدوده آن كمال ،مقصود خود را به دست مي‏آورد و به سعادت ابدي مي‏رسد و اگر يكي از اين زاويه‏ها باز شود و ناديده تلقي گردد، انسان را دچار سقوط مي‏كند و از اوج انسانيت به ورطه هلاكت او مي‏كشاند.(علامه طباطبايي، الميزان، ج 16، ص 203.)

 2.شادي و نشاط يك ضرورت و نياز؛
 از شادي تعاريف گوناگوني، مانند:1-«احساس مثبتي كه از حس ارضاي پيروزي به دست مي‏آيد»(انگيزش و هيجان، ص 367. )2-«مجموع لذت‏هاي منهاي درد»(روانشناسي شادي، ص 42 و 172. )3-«حالتي كه در فرآيند نيل به علاقه‏ها در آدمي به وجود مي‏آيد»(جلوه‏هاي شادي در فرهنگ و شريعت، ص 47.) اين پديده هر چند از زواياي گوناگوني تعريف و تشريح شده است، ولي به اتفاق انديشمندان يك ضرورت و نياز اساسي انسان به شمار مي‏آيد؛ چه كسي را مي‏توان يافت كه مدعي باشد نيازمند به شادي نيست؟ اصلاً اساس جهان هستي و پديده‏هاي آن به گونه‏اي طراحي شده‏اند كه در آدمي شادي ايجاد كنند. بهار با طراوت، صبح پر لطافت، طبيعت با ظرافت، آبشارهاي زيبا، گل‏هاي رنگارنگ، ديدار دوستان، ازدواج و پيوند و انسان و...، همه شادي آور و مسرّت بخش است. از آن جا كه شادي، ناكامي، نااميدي، ترس و نگراني را آزادي دور مي‏سازد، روان‏شناسان به ايجاد و تثبيت آن در انسان دستور اكيد داده‏اند و تاكيد بر اين حقيقت است كه شادي نياز اساسي و ضروري مي‏باشد.روان‏شناسي شادي، روان‏شناسي كمال، راز شاد زيستن و....
 همان بهتر كه دائم شاد باشيم /زهر درد و غمي آزاد باشيم‏
 به خوش رويي و خوش خويي در ايام‏ /همي روتا شوي خوش دل در انجام‏
 اگر خوش دل شوي در شادماني‏ /بماند شادماني، جاوداني‏
 ناصر خسرو.

 3عوامل شادي و نشاط؛
 با كندوكاو در نظريات و گفته‏هاي دانشمندان و متون معتبر، مي‏توان موارد ذيل را در زمره عواملي بر شمرد كه حالت شادي و نشاط را در انسان پديد مي‏آورند: 1. ايمان. 2. رضايت و تحمل. 3. پرهيز از گناه. 4. مبارزه با نگراني. 5. تبسم و خنده. 6. مزاح و شوخي. 7. بوي خوش. 8. خود آرايي. 9. پوشيدن لباس‏هاي روشن. 1. حضور در مجالس شادي. 11. ورزش. 12. اميد به زندگي. 13. كار و تلاش. 14. سير و سفر. 15. تفريح. 16. تلاوت قرآن. 17. تفكر در آفريده‏هاي خداوند. 18. صدقه دادن. 19. نگاه كردن به سبزه‏ها و...(شيخ حر عاملي، وسائل الشيعة، ج 5، باب ملابس؛ شيخ طوسي، امالي، ح 45؛ محمدباقر مجلسي، بحارالانوار، ج 71، ص 95؛ آيين زندگي، ص 34)
 چهار چيز هر آزاده را زِ غم بخرد / تن درست و خويِ نيك و نام نيك و خرد
 هر آن كه ايزدش اين چهار روزي كرد / سزد كه شاد زِيَد شادمان و غم نخورد
 رودكي.

اعتقاد به معاد، نه تنها مشکلات روحی و روانی انسانها را حل می کند، بلکه این عقیده در تعدیل و رهبری غرائز انسانی، بر روش فضائل اخلاقی، و تامین عدالت اجتماعی نقش موثری ایفا می کند. این سه عنوان از آثار اجتماعی اعتقاد به زندگی پس از مرگ است و هر کدام را گونه ای تشریح می کنیم. 

1- تعدیل و رهبری غرائز 

مسئله تعدیل غرائز، مهمترین مسئله در فصول زندگی انسانها، خصوصا طبقه جوان می باشد. به عنوان مثال تمایلات جنسی در دختر و پسر در فصل بلوغ، تجلی می کند و در آغاز جوانی، به اوج قدرت می رسد. 
درست است که بقای نسل انسان در گرو این غریزه است، ولی موضوع قابل توجه این است که غریزه جنسی در برخی از فصول زندگی انسانها، برای خود حد مرزی نمی شناسد. 

در این موقع، اعتقاد به معاد و بازخواستهای الهی این غریزه را مهار کرده و صاحب آنرا به صورت انسانی وظیفه شناس تحویل اجتماع می دهد. انسانی چون یوسف علیه السلام که در اطاق خلوت، در برابر زن جوان و بسیار زیبا که از او درخواست گناه می کند و می گوید: «هیت لک»- آماده باش- سر سختانه مقاومت می کند و زن متجاوز را، پند و اندرز می دهد و می گوید «معاذالله» بخدا پناه می برم..! 

در تاریخ زندگی انسانهای با ایمان، سرگذشتهای آموزنده ای وجود دارد، که ما را به اهمیت اعتقاد به معاد رهنمون می باشد. 

حسن غضب و خشم، از نظر قدرت کمتر از غریزه جنسی نیست، گاهی حس انتقام به اوج خود می رسد و می خواهد در راه انتقام هر نوع مانعی را، ازپیش پای خود بردارد. در این موقع جز دوری از مخالفت با دستورات الهی و ترس از دوزخ، چیزی نمی تواند آتش خشم انسانها را خاموش سازد، و همچنین است دیگر غرائز اصیل انسانی. 

اعتقاد به زندگی پس از مرگ نه تنها در تهذیب نفوس و اخلاص قلوب و پرورش اخلاق و پاکی اعمال موثر است، بلکه در بهبود حال انسان در همین زندگی دنیا نیز اثر عمیقی دارد. می دانیم مهمترین چیزی که انسان از آن رنج می برد، و شربت زندگی را در کام او ناگوار می سازد، و اعصاب او را در هم می کوبد، انواع نگرانیها است که زندگی آدمی را احاطه کرده. نگرانی از گذشته و فرصتهای از دست رفته و زیائهائی که دامنگیر انسان شده. 
نگرانی از آینده و پایان زندگی و از دست دادن دوستان و بستگان و فرزندان و اموال و ثروتها و قوای جسم و جان. و نگرانی ازحوادث گوناگون پیش بینی نشده که همچون طوفانی آرامش زندگی را برهم می زند. به همین دلیل دانشمندان آگاه می گویند: بشر امروز با پیشرف علم طب و فنون جراحی درعین اینکه بر بسیاری از بیماریها فائق شده، و حتی قسمتی را به کلی ریشه کن ساخته، ولی از بیماریهای روانی بیش از گذشته رنج می برد، لذا آمار اینگونه بیماران روز به روز در حال گسترش است. تا آنجا که به قول یکی از اساتید معروف جامعه شناسی دانشگاه پرینستون «دونالد لایت» «تنها در آمریکا در حال حاضر حدود پنج میلیون نفر! زندگی می کنند که در دوران عمرشان لااقل یکبار اقدام به خودکشی کرده اند، و با تمام کوششهائی که از سوی انجمنهای مبارزه با خودکشی در این زمینه به عمل آمده اثرقابل ملاحظه ای حاصل نشده است، اینها کسانی هستند که به خاطر یاس و احساس پوچی حیات و تنهائی و بی اعتقادی به زندگی و دلهره و اضطراب، و تشویش ناشی از بحرانهای اجتماعی، دست به این کار می زنند، و این امری نیست که با وسائل فوق قابل علاج باشد». 

اعـتـقـاد بـه مـعـاد از اصـول خـدشـه نـاپـذیـر ادیـان الهـى اسـت و اصـولا مکاتبى که فاقد این اصـل بـاشند، الهى نیستند. در جهان بینى اسلامى؛ معاد و سراى آخرت از اهداف نهایى آفرینش شمرده شده و قرآن مجید در این باره مى فرماید: «اءفحسبتم اءنما خلقناکم عبثا واءنکم إلینا لا ترجعون؛ آیا گمان کرده اید شما را بیهوده آفریده ایم، و به سوى ما بازنمى گردید؟» سوره ی مؤ منون، آیه ی115. از ایـن آیـه چـنـیـن بـرداشـت مـى شود که ناباوران به رستاخیز به هدف زندگى انسانى دست نیافته اند و در وادى پوچ گرایى غلتیده اند. چنان که نقش ارزنده اعتقاد به معاد نیز براى مؤ منان به آن آشکار مى شود. اعـتـقـاد بـه مـعـاد ـ در شـکـل عـام آن یـعـنـى بـاور داشتن حساب و کتاب، ورود به بهشت و دوزخ، بـازگـشـت به محضر ربوبى و... ـ با همه ابعاد زندگى مؤ من عجین گشته و کمتر عملى را مى یـابـیـم که چنین پیوندى با معاد نداشته باشد. نقش سازنده معاد در ابعاد گوناگون زندگى سـبـب شـده که ادیان و مذاهب آسمانى براى تربیت افراد و اصلاح جامعه، تلاشى گسترده جهت پـرورش ایـمـان بـه مـعاد در دل مردم، به عمل آورند. به خصوص در قرآن کریم قسمت مهمى از مـسـائل تـربـیـتـى از هـمـین راه تعقیب مى شود و شگفت آور نیست که در این کتاب آسمانى در حدود 1200 آیه به مساءله معاد و خصوصیات آن پرداخته است. 

قـرآن کـریـم، نـویـد دهنده زندگى جاوید و حیات ابدى است و پیاده شدن عدالت حقیقى در روز رستاخیر را، به مؤ منان مژده مى دهد. از مجموع آیات آیه قرآن، در حدود 1400 آیه، به معاد و خـصـوصـیـات آن اشـاره شده است، که این خود بیانگر اهمیت آن است. اینک به بخشى از آثار و نتایج عقیده به معاد در جامعه و زندگى انسان، و از زبان قرآن کریم اشاره مى کنیم: 

سلامت داد و ستد 

یکى از کاستیها در داد و ستد کم فروشى است، که در اثر حرص بر ثروت اندوزى و مراعات نکردن حقوق دیگران پدید مى آید. انسانى که معتقد به قیامت باشد و کیفر و پاداش آن را باور داشته باشد کم فروشى نخواهد کرد. قرآن کریم در سوره مطففین بیانى دارد که نشان مى دهد اگر کم فروشان معتقد به قیامت و حساب آن بودند کم فروشى نمى کردند: «الا یظن اولئک انهم مبعوثون لیوم عظیم؛ آیا آنها گمان نمى کنند که براى روزى بزرگ برانگیخته خواهند شد؟» سوره ى مطففین، آیه ی 4-5. بـنابراین، اعتقاد به معاد جلو کم فروشى و هر کار غیر مشروع دیگر در داد و ستد میان مردم را از بین مى برد و روابط سالم را بر بازرگانى حاکم مى کند.

اعتقاد به مبداء و معاد 

آیه ی « إنا لله و إنا إلیه راجعون؛ ما از آن خداییم و به سوى او باز مى گردیم.» سوره ى بقرة: 156، ناظر به مبداء و معاد و بیانگر سیر خلقت بشر است .از نگاه قـرآن اعـتـقاد به معاد از لوازم و ضروریات اعتقاد به مبداء است. کسانى که خدا را باور داشته بـاشند ولى آخرت و معاد را باور نداشته باشند، در خداشناسى نقصان دارند و خدا را چنان که حـق اوست نشناخته اند و گرنه ممکن نیست خدا را آن چنان که باید، شناخت و اسما و صفات حسناى الهـى را درک کـرد ولى بـه لزوم مـعـاد نـرسـیـد. اصـولا خـداشـنـاسـى کـامـل، انـسـان را بـه تصدیق توحید، نبوت و معاد مى رساند و اگر کسى منکر یکى از این سه اصـل بـاشد، باید در خداشناسى خود تجدید نظر کند، قرآن کریم انکار توحید، نبوت یا معاد را نـاشـى از قـصـور در خـداشناسى دانسته است. در سوره حج بعد از یادآورى شرک مشرکان و اثبات ناتوانى خدایان موهومشان مى فرماید: «خدا را آن گونه که باید بشناسند، نشناختند، خداوند قوى و شکست ناپذیر است.» سوره ی حج، آیه ی74. اگـر آنان در خداشناسى رعایت حق و قدر خدا را مى کردند، تصدیق مى نمودند که خداوند باید قوى و شکست ناپذیر باشد و این خدایانى که آنان براى خداوند شریک گرفته اند، ضعیف و مـغـلوب هـسـتـنـد و نـمـى تـوانـنـد شـریـک خـدا بـاشـنـد و شـریـک شـمـردن آنـهـا باطل است. 

ادامه مطلب

دوشنبه 25 بهمن1389

خصوصیات بسیجیان از دیدگاه قرآن

ای مومنان هرکس از شما از دینش (اسلام) برگردد (بداند که) خداوند به زودی گروهی را خواهد آورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز او را دوست دارند.(اینان) با مومنان مهربان و فروتن اند و با کافران سخت گیرند در راه خدا جهاد می کنند و از سرزنش هیچ ملامتگری نمی هراسند این فضل الهی است که به هر کس بخواهد می دهد و خداوند گشایشگر داناست.(سوره مائده آیه 54)

خداوند در این آیه ابتدا گرئهی از یاران پیامبر و مسلمانانی را که در پیروی از پیامبرشان و دفاع از دینشان تساهل می کنند و استوار نیستند سرزنش و تهدید می کند و آشکارا بیان می دارد که در آینده ملتی به کمک و یاری آیین خدا خواهند آمد که از نگاه قرآن با دوستان خدا که اهل ایمانند فروتن و مهربانند و در برابر دشمنان خدا که کافر نامیده می شوند سر فراز و قاطعند و به معنای واقعی با به کارگیری همه توان در پیکار با همه ضد ارزشها جهاد می کنند و از دشمنان نمی ترسند و در مقابل آنها عقب نشینی نمی کنند.

خداوند در آیات دیگری نیز به این پیشگویی اشاره دارد:

اگر خدا بخواهد شما را می برد و دیگرانی را می آورد و خداوند بر این کار تواناست.(سوره نساء آیه 133)

و اگر روی برتابید خداوند گروه دیگری را جای شما می آورد که آنان مانند شما نخواهند  بود.(سوره محمد آیه 38)

آیا این امتی که خداوند وعده حضورشان را داده است تا کنون آمده اند یا باید منتظر حضور آنها باشیم؟

بی شک همه کسانی که شرایط موجود در آیه 54 سوره مائده را دارند می توانند ملتی باشند که خداوند نوید حضورشان را داده است ولی با نگاهی به احادیث و روایات می توان مصادیق این آیه را پیدا کرد.