(( خُذالعَفوَ وَامُر بالعُرفِ وَ اَعرِض عَنِ الجاهلین )) (اعراف/199)

با آنها مدارا کن و عذرشان را بپذیر و به نیکیها دعوت نما و از جاهلان روی بگردان.

توای مصطفی راه بخشش بگیر بکن امربرکار نیک ای بصیر

ازآن جاهلان روی خودرا بتاب مینداز بیهوده خود را به تاب

پیام و نکته ها

ـ امام صادق(ع) فرموده اند: در قرآن آیه ای جامع تر از این آیه در مکارم اخلاق نیست.(1)

ـ وقتی این آیه نازل شد پیامبر(ص) از جبرئیل توضیح خواست و او چنین پیام آورد:

از کسی که به تو ظلم کرده درگذر، به کسی که تو را محروم کرده عطا کن و با کسی که با تو قطع رابطه کرده است ارتباط برقرارکن (2) . البته شکی نیست که عفو در مسائل شخصی است نه در حق الناس و بیت المال.

ـ این آیه با تمام سادگی و فشردگی ، همه ی اصول اخلاقی را در بردارد. هم اخلاق فردی . (عفو) هم اخلاق اجتماعی و (امر بالعرف)، هم با دوست (عفو)، هم با دشمن (اَعرض)، هم زبانی (وأمر)، هم عملی (اَعرض)، هم مثبت (خُذ)، هم منفی (اَعرض). (3)

ـ عفو به سه معنی آمده است :

گذشت ، آسان گیری، حد وسط و میانه و در اینجا به هر سه معنی درست است یعنی که رهبر و مبلغ باید این خصوصیات را داشته باشد و و گرنه از اطراف او پراکنده می شوند. (4)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع و مآخذ:

(1) تفسیر فرقان به نقل از نور ، ج 4 ص 254

(2) تفسیر مجمع البیان / بحار ج 75 ص 114

(3) تفسیرنمونه ج 4 ص 254

(4) تفسیرنمونه ج 7 ص 62

 

خانواده اي به وسعت دريا

مباني  تحکيم خانواده در نگرش و سنت حضرت زهراسلام الله (3)

در مقالات قبل با عناوين همسر داري برترين بانو و تا آخرين نفس حمايتت مي کنم به برخي از رفتارهاي حضرت زهرا در زندگي زناشويي اشاره کرديم . در آخرين قسمت اين سري مقالات با ما همراه باشيد:

1-  صبر و بردباري

صبر ملکه‌اي قلبي است که سبب مي‌شود فرد بر تحمل مکروهات و سختي‌ها توانا شود. هرچه صدر، از وسعت بيشتر و ايمان از تعالي والاتري برخوردار باشد ، صبر و بردباري نيز فزوني خواهد يافت. برگزيدگان خدا و خاصّان درگاه او ، در طيّ چند روزي که در دنيا ميهمان ضيافت ابتلائات خداوندند ، به انواع سختي‌ها و انحاي محنت‌ها و بليّات آزمايش مي‌شوند و اين گوهر صبر و بردباري ايشان است که آن‌ها را در معبر عبور از سختي‌ها ياري مي‌کند.

وجود نازنين حضرت فاطمه (س) نيز، از آن‌جا که اخصّ عارفين و موحدين بود ، از ابتداي دوره‌ي کودکي تا شهادت، همواره در معرض انواع ناملايمات و رنج‌ها قرار داشت. در زندگي فاطمه(س) نيز صبر و بردباري ويژه‌اي وجود داشت. يکي از عناصر اصلي موفقيت در حيات خانوادگي، استفاده از کيمياي صبر است. در هر خانواده‌اي که عنصر صبر آسيب ببيند، بناي محبت و استحکام نيز آفت خواهد پذيرفت. نظر به زندگي حضرت فاطمه (س)، مي‌تواند راهکارها و الگوهايي عملي براي بردباري در برابر مشکلات در محيط خانه و خانواده را فرا راه همه‌ي خانواده‌ها بگشايد. فاطمه (س) در سنين پايين با علي(ع) پيمان ازدواج بست و از ميان خواستگاران متعدد ، علي(ع) را با وجود فقر و تهي دستي ايشان برگزيد. رئوس موارد صبر و شکيبايي حضرت فاطمه (س)، در حسن همسرداري و همراهي با علي(ع) را مي‌توان در پنج محور زير برشمرد:

1ـ صبر و تحمل در برابر فقر علي(ع).

گونه های زمین گل میاندازد!

به نام خدایی که ظرفیت پیوند دو دریای آسمانی را به خاک عطا کرد: آیا کسی هست که زمزمه سبزترین پیوند آفرینش در ملکوت را بشنود و نداند که امشب چه شبی است؟! وقتی بدانی شرقی‏ترین لحظه زمین فرا رسیده، تعجب نخواهی کرد اگر امشب را شب انعکاس آسمان، شب تفسیر خدا در زمین بخوانند. شب رویش لبخند بر شادمانه‏ترین گلدسته تجلی فرا رسیده است.

جشن فرشتگان

آخرین پیامبر نور، زلال‏ترین عصاره وحی را در پیوند دخترش با آسمانی‏ترین مرد، می‏ریزد و با آرامشی که اولین محصول این تلاقی عظیم است، به خدا لبخند می‏زند. فرشتگان، بال در بال هم، زیباترین سرور خاک را جشن می‏گیرند و بزرگ‏ترین شادمانی زمین را پای می‏کوبند. ای اهل عالم! آیا در تقویم خاک، روزی گسترده‏تر از روز پیوند دو دریا دیده‏اید؟!

دو دریا، دو بی‏کران؛ دو شفافیت محض! دو نور لایتناهی!... اهالی دیار معرفت! دریابید این خجسته‏ترین ثانیه‏های رحمت و برکت را! دریابید و دریابیم این تموّج فضایل در جاری زمان را!

ازدواج دو نور

در مقاله خواستگاري پر از عشق و حيا خوانديم که حضرت علي (ع) ضمن علاقه به انتخاب حضرت فاطمه (س) به همسري به علت نداشتن بضاعت مالي از دادن پيشنهاد اجتناب مي ورزيد ... در ادامه مي خوانيم .

پيامبر(ص) در خانه ي ام سلمه بود. علي عليه السلام داخل منزل شد و سلام کرد و در گوشه اي نشست. از خجالت چهره اش سرخ شده بود. سرش را زير انداخت و ساکت ماند. او نمي توانست تقاضاي خود را بيان کند. پس از مدتي سکوت، پيامبر(ص) فرمود: يا علي! گويا براي خواسته اي نزد من آمده اي که از اظهار آن شرم داري؟

بدون خجالت حاجت خود را بخواه و مطمئن باش خواسته تو پذيرفت است. علي(ع) پاسخ داد: اي پيامبر خدا! پدر و مادرم فدايت باد. من در خانه ي تو بزرگ شدم، با مهر تو پروش يافتم، نيکوتر از پدر ومادرم در تربيتم کوشش نمودي، از فيض وجودت هدايت يافتم. اي پيامبر خدا! سوگند بخدا که تو اندوخته ي دنيا و آخرت من هستي.

اکنون هنگام آن رسيده که تشکيل خانواده دهم تا به وي انس گيرم. و پيش شما آمدم از دختر شما فاطمه خواستگاري کنم، آيا شما او را به عقد من درمي آوريد؟! پيامبر(ص) از پيشنهاد علي(ع) شاد و خوشحال شد و به روي علي(ع) خنديد و فرمود: صبر کن تا نظر فاطمه را جويا شوم. آنگاه نزد فاطمه رفت و فرمود: دخترم، علي بن ابي طالب به خواستگاري تو آمده، آيا اجازه مي دهي تو را به عقدش در آورم؟

خواستگاری پر از عشق و حیا

مَرَجَ البحرین یلتقیان (رحمن، آیه 19)

به مناسبت سالروز ازدواج دو بحر عمیق معرفت و ایمان، علی(ع) و فاطمه(س)، در نظر است با ارائه مقالاتی از ازدواج و زندگانی زناشویی این دو اسوه ی قرآن، درس هایی عملی برای رهروان آنها به ارمغان آوریم؛ امید است با پیروی از آن دو بزرگوار در زمره ی دوستان آنها قرار گرفته و زندگانی آنها را به بیان قرآن، اسوه ی حسنه خود قرار بدهیم(1).

قبل از پرداختن به زندگانی این دو بزرگوار، توجه به دو نکته لازم و ضروری است: اولاً: معصومین دارای دو بعد شخصیتی و خلقتی می باشند، یک بعد خلقت نوری آنها است، که این قبل از خلقت حضرت آدم علیه السلام است؛ و این مقام و درجه برای احدی دست یافتنی نیست؛ بُعد دیگر آنها خلقت بشری است.

وقتی جامه خلقت را در این عالم خاکی پوشیدند؛ مانند دیگران، دارای همه ی خصوصیات بشری اعم از احساس، عواطف، گرسنگی تشنگی، درد، خستگی و ... می باشند (انّما انا بشرٌ مثلکم . کهف آیه 11) و اوج بندگی آنها در این است که ویژگی همه را دارند ولی معصیت خدا نمی کنند.

علی (ع) بهترین شوهر است

تشکیل خانواده در سنت دو معصوم

مروری اجمالی بر زندگی حضرت فاطمه (س) نشان می‌دهد که ازدواج ایشان در کمال تعالی و نورانیت بوده‌است. در ذیل به نمونه‌ای از آن‌ها اشاره می‌شود:

1 ـ رضایت زوجین نسبت به اصل ازدواج

اگر در اندیشه‌ی یکی از زوجین، ناخشنودی و نارضایتی از اصل ازدواج وجود داشته باشد ، این عامل، تأثیرات منفی بسیاری در زندگی مشترک باقی خواهد گذاشت. هم‌چنین اگر این خشنودی و رضایت، رضایت الهی نباشد ، باز هم این ازدواج، ریشه‌ی مستحکمی نخواهد داشت. حضرت فاطمه (س) رضایت خود را از ازدواج با علی(ع) این‌گونه اعلام می‌فرماید: «من به آن‌چه که خدا و رسول خدا(ص) راضی‌اند ، راضی و خشنودم»  (دشتی، 1375: ص29)

کاوش در پهنا و ژرفای این عبارت شریف، تبیین‌کننده‌ی این حقیقت است که رضایتی که مقدمه‌ی ازدواج است، در صورتی سبب تحکیم خانواده خواهد بود که رضایتی الهی و خداپسندانه باشد.

میان حجره چنان ناله از جفا میزد
که سوز نالهاش آتش به ما سِوا میزد
شرار زهر ز یک‌سوی و سوز غم یک‌سو
به جان و پیکرش آتش جدا جدا می¬زد
نداشت شکوه ز بیگانگان به لب، دم مرگ
و لیک داد ز بیداد آشنا میزد

برون حجره همه پای‌کوب و دست افشان
درون حجره یکی بود، دست و پا میزد
ستاده بود و جوادالائمه جان میداد
ز او بپرس که زخم زبان چرا میزد؟!

 آيا براى زن جايز است سرود و اشعار مجالس عزا و قرآن را با صوت و لحن در حضور مردان نامحرم بخواند؟

* اگر صدا - هر چند به لحاظ موضوع و يا فضاى مجلس - به گونه اى تحريك برانگيز نباشد، كه در دل هاى بيمار طمع ايجاد كند، جايز است.

* استفاده از پولك هاى چسبان جهت زينت چه حكمى دارد؟

* اگر نشانه تبرج (خودآرايى) و تحريك باشد، جايز نيست.

◊

* حكم استعمال عطر چيست؟

* براى زن جايز است كه در حالت معطر از منزل خارج شود، اما در حدى مى تواند از عطر استفاده كند كه براى ديگران تحريك كننده و براى بيمار دلان طمع برانگيز نباشد، يعنى احساسات ناپاك ديگران را جلب نكند، كه در اين صورت مكروه و بلكه گاه حرام است.

◊

* آيا پوشيدن دست بند و انگشترى كه جلب نظر ديگران را نمى كند، براى زن جايز است؟

* از آيه شريف: (و لا يبدين زينتهن الاّ ما ظهر منها) «و زينت هاى خود را آشكار نگردانند جز آنچه كه طبعاً از آن پيداست».( سوره نور، آيه 31.) چنين استفاده مى كنيم كه پوشيدن زيور در اعضاى ظاهر بدن جايز است. يعنى پوشيدن انگشترى و مانند آن، به شرط اين كه تحريك كننده نباشد، جايز است.

* آيا موى مصنوعى كه موى اصلى را مى پوشاند، حكم پوشش شرعى مو را دارد؟

* موى مصنوعى دو عنوان دارد يكى پوشش موى واقعى است، از اين جهت حرمتى ندارد، زيرا پوشاندن موى واقعى كه خواسته شرع است، با موى مصنوعى هم برآورده مى شود. عنوان دوم عنوان خودآرايى و بزك كردن و تحريك ديگران است. اين كاربرد قطعاً حرام است. در اين صورت هرچند زن به لحاظ عملى و مادى، حجاب دارد اما به لحاظ معنوى بى حجاب است. حجاب فيزيكى بايد ابزار حجاب معنوى باشد.

 استفاده از موى مصنوعى مى تواند راه حل شرعى مشكل زنان مسلمانى باشد كه نظام هاى رسمى يا شرايط غيررسمى مجبور به بى حجابى اشان مى كنند. چنان كه در كشورهاى كفر و ستم اتفاق افتاده است كه دختران دانشجوى مسلمان را با تهديد به اخراج و يا حبس، مجبور به ترك حجاب مى كنند و اين شرايط موجب محروميت آنان از تحصيلات و يا امور حياتى ديگر شده و مشكلات سختى را پديد آورده است. در چنين شرايطى براى اينان جايز است از موى مصنوعى استفاده كنند و در عين امتناع از آشكار كردن موى واقعى خود - كه آشكار كردنش حرام است - از فشار وضعيت تحميلى موجود هم رهايى يابند. آشكار كردن چنين زيورى جهت رفع سختى شديد (حرج) جايز است.

* با توجه به اين كه حضرت زهرا(عليها السلام) پيامبر و يا امام نبوده است، نظر شما درباره عصمت ايشان چيست؟

* ما معتقديم حضرت زهرا(عليها السلام) معصوم است و سه دليل بر اين امر داريم: نخست: اگر زندگى ايشان را از آغاز ولادت تا پايان حيات را بررسى كنيم هيچ خطايى را در فكر و سخن و عمل ايشان نمى يابيم و زندگى اش را تجسم عصمت مى يابيم. دوم: ايشان از اهل بيت هستند، يعنى از كسانى كه خدا آلودگى را از آنان زدوده است. ايشان مانند بقيه اهل بيت مشمول آيه تطهيرند: (انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهرّكم تطهيراً) «خدا فقط مى خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند.»( سوره احزاب، آيه 33.) اين آيه شامل اهل بيت مى شود كه عبارتند از: على و فاطمه و حسن و حسين(عليهم السلام). آيه تطهير دليل عصمت اينان است. سوم: اين كه فاطمه زهرا(عليها السلام) چنان كه در حديث مشهور آمده است، سرور زنان جهان است و امكان ندارد زنى سرور زنان جهان باشد مگر آن كه در عقل و قلب و حركتش تجسم حق باشد.