مرز میان هدیه و رشوه چیست؟

آنچه از دنیا به دست می‌آوریم؛ سه دسته است: یا معلوم است که حلال است... یا روشن است که حرام است... یا حلالی و حرامی‌اش معلوم نیست... گاهی همین هم معلوم نیست که حلال و حراممان تا چه اندازه است.

مهمانی و میزبانی

اگر میزبان کسانی شدی؛ غذایت را زود آماده کن... کسی را که برایش حضور در مهمانی دشوار است، دعوت نکن- امام ششم: جعفر بن محمد(ع) فرمودند : اگر روزه بودی و به خانه دوستت رفتی و نگذاشتی که بفهمد روزه‌ای و پنهانی افطار کردی؛ خدا پاداش یک سال روزه خالصانه را به تو می‌بخشد
آداب مهمانی

آداب مهمانی را رعایت کن: اگر دوست با ایمانت تو را دعوت کرد، دعوتش را بپذیر... میان دعوت دوست فقیر با دوست ثروتمندت، تفاوتی نگذار... وقتی دعوت به مهمانی شدی، دوری یا نزدیکی راه را در نظر نگیر!

متأسفانه کسی مراقب حضور شیطان نیست این تماس‌های تلفنی شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی عرصه‌ای شده برای حضور هر چه فعال‌تر شیطان طوری که زنان و مردان در ورای دیوارها و درها با هم خلوت‌های طولانی دارند در این فضاست که زن به شوهرش خیانت می‌کند و  مرد به زنش .

عصر ما عصر پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات است علوم با سرعت فزاینده رو به رشد دارد و اغلب انسان‌ها هم در تلاشند که از این دریای خروشان هرکس در زمینه خاص و مورد نیازش بهره‌ای ببرد . این پیشرفت‌ها آسایش و راحتی زیادی را برای نوع بشر فراهم آورده اما در عین حال مسبب دغدغه‌های دیگری شده است و گاه تأثیرات منفی هم در بطن زندگی انسان داشته است . که باید به گونه‌ای از اثرات سوء آن در امان بود و در این زمینه برگشت به آموزه‌های وحیانی و استمداد از آن مطمئن‌ترین راه چاره است.

آیت الله مکارم شیرازی، با اشاره به این که روایات فراوان درباره اهمیت فراگیری علم و تعلیم و تعلم آن هم در زمان تاریک جاهلیت از جمله معجزات اسلام است، ابراز داشتند: طلب علم بر هر مسلمان زن و مردی واجب است و تأکید اسلام این است که انسان از گهواره تا گور دانش بجوید.

کرسی های آزاد اندیشی؛ چگونه؟

در نوشتار پیش به بررسی پرسشگری به ویژه در قالب مناظرات دینی پرداختیم و برخی از شرایط و ویژگی های آن از دیدگاه امامان شیعه(علیهم السلام) را بیان نمودیم. در این نوشتار می کوشیم این موضوع را با توجه به مباحث کرسی های آزاداندیشی در دانشگاهها مورد تأمل قرار دهیم.

پرسشگری آری یا خیر؟!

یک پیشنهاد خوب!

چند سال پیش حدود سال 81 جمعی از دانشجویان در نامه ای خطاب به رهبر معظم انقلاب نظر ایشان را درباره راه اندازی کرسی های آزاداندیشی در دانشگاهها جویا شدند که معظم له طی نامه ای مبسوط به بیان دیدگاههای خویش در این باره پرداختند و در ضمن آن پاسخ از این ایده و پیشنهاد و استقبال نمودند. البته ایشان برخی از شرایط و ویژگی هایی را برای این امر یادآور شدند که در راستای اجرای صحیح و مناسب این طرح است. این موضوع انگیزه ای است که باری دیگر در منابع اسلامی به جستجو پرداخته و زوایای پنهان و باریک این روش مورد پسند و مقبول امامان شیعه را مورد واکاوی قرار دهیم اساساً دین اسلام با تقلید کورکورانه در عقاید به شدت مخالف است و ایمان واقعی را در گرو اعتقاد معقول می داند

یکی از اصول مهم اخلاقی و روانی این است که اگر آدمی نیت خوب و عفیف داشته باشد، اعمال خوب نیز خواهد داشت و اگر به نیت آلوده گرفتار گردد، به بیرون از آن، رفتارش نیز فاسد و تباه خواهد شد.اگر می خواهید خوب باشید، خوب بیندیشید اگر می خواهید سخن زشتی بر زبانتان جاری نشود، در ذهنتان را بر زشتی ها و ناشایست ها ببندید و اگر می خواهید درستکار باشد ، درست بیندیشید.

جان کلام این که آدمی آن گونه زندگی می کند که می اندیشد. گفتار و رفتار انسان ، خوب یا بد، میوه های شیرین و تلخ باغ اندیشه او هستند پس اگر طالب میوه های شاداب و پر آب و زیبا است لازم است اندیشه خود را اصلاح کند. مولوی چه نیکو فرموده است :

ای برادر! تو همه اندیشه ای            مابقی ، خود ، استخوان و ریشه ای

گر بود اندیشه ات گل، گلشنی         ور بود خاری ، تو هیمه گلخنی

درمان فکر گناه:

تفاوتى که میان گناه در قانون هاى اجتماعى و مذهبى وجود دارد، این است که در جامعه تمام کیفرها به عمل مربوط مى شود و تا شخصى به گناهى دست نزند، تحت پیگیرد کیفرى و قانونى قرار نمى گیرد، اما در فرهنگ اسلامى، امامان معصوم علیهم السلام ما را از اندیشه و فکر گناه نیز برحذر داشته اندبه دیگر سخن، اسلام در پى آن است تا گناه را از سرچشمه بخشکاند و آلودگى را در نطفه خفه کند و در حقیقت پایه اعمال را از نظر کیفر و پاداش روى اندیشه و نیت افراد بنا نهاده اند! در این راستا

از سال‌ها قبل، در واقع از وقتی موضوع حجاب زن به صورت جدی در دنیا مطرح شد، مخالفین حجاب، سعی می‌کردند حجاب را با موضوع رنگ آن طرد کنند. برای موافقین هم رفته رفته این شبهه قوت گرفت که «چرا رنگ مشکی؟». در واقع هر کس می‌خواست چادر را زیر سوال ببرد، رنگ مشکی را زیر سوال می‌برد.

معمولاً مشکی رنگ افسردگی، عزا و اندوه و غم است. افسردگی به عنوان یک بیماری پاتولوژیک، عزا به مفهوم یک سنت، و غم و اندوه هم به معنی یک فرآیند زمینه‌ساز برای تخلیه هیجان. همه این موارد هم درست و هم غلط است. درست است از این جهت که رنگ مشکی به عنوان نمادی برای همه این موارد است و به این‌ها کمک می‌کند، اما محدود به این مفاهیم نیست. در واقع نمی‌شود تنها این مفاهیم را از رنگ مشکی برداشت کرد. رنگ تیره موجب استتار و اختفای اشیاء و مانع از دیدن آنهاست. چشم در تاریکی جایی را نمی‌بیند و پارچه یا پرده سیاه مایه احتجاب اشیایی است که در پس پرده قرار دارند. لذا بانوان عفیف مسلمان، رنگ لباس‌های ظاهر ـ اعمّ از چادر، مانتو و روسری ـ را از رنگ‌های تیره برگزیده‌اند تا اندامشان از چشم نامحرمان پوشیده‌تر باشد و بدین وسیله «گوهر عفاف» خود را محفوظ‌تر بدارند و استفاده از رنگ‌های شاد و مهیّج و هرگونه مجلس‌آرایی را به خلوت خانه و در جمع محارم خویش اختصاص می‌دهند.

بلال حبشی «بلال» برده‌ای بی نام و نشان با چهره‌ای سیاه و بدنی دردآلود از تازیانه اشرافیت زورمند و زرآلود بود. فرزند «رباح» و «حمامه» که به جرم یکتاپرستی و آزادی خواهی شکنجه مرگبار امیه بن خلف را تا عمق جان احساس می‌کرد(1) و تنها با یاد و نام خدای مهربان «احد»، شکیبایی و بردباری می‌نمود.

روزی که رایحه روح پرور خداباوری و یکتاپرستی با آزادی از سوی رسول خدا(ص) به ژرفای وجود او وزید، شوقی شگفت آور سیمای سیاه و سیرت سپید بلال را فرا گرفت، ناگاه رو به پیامبر(ص) نمود و با ارادتی بسیار با زبان حبشی این شعر را سرود:

«اَرَه بَرَهْ کَنْکَرَهْ   کِرا کِری مِنْدَرَهْ»؛(آن هنگام که در دیار ما بهترین صفات پسندیده را جویا شوند ما تو را شاهد گفتار خود می‌آوریم  عظمت مقام و ابهت کلام او موجب گردید که منصب ارجمند اذان گویی که شعار اسلامی و نماد ارزش دینی است و در آن زمان مؤذن نمایندگی رسمی رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلّم را در فراخوانی مردم به سوی نیایشگاه عهده دار بود به او واگذار شود.(3) به گونه‌ای که ناتوانی او در ادای «شین» موجب بخشودگی وی و ادامه این مسؤولیت تنها از سوی او گردد!(4) شخصیت برجسته بلال به گونه‌ای بود که با فتح مکه به دستور رسول خدا(ص) بر بام کعبه، ندای توحید و نبوّت سرداد و چون پاره‌ای از وارثان کبر و استکبارِ جاهلیت، زبان به نکوهش او و ستایش خود گشودند، فرشته وحی با پیام پرنوید الهی در آیه‌ای نورانی بر رسول خدا(ص) فرود آمد تا معیار برتری از سرسپردن «قبیله» به دل سپردن به «قبله» و میزان تقوا و پرهیزگاری استوار شود.(5)

فضیلت وفا فضیلت ارزشمندی است که در عصر حاضر به دست فراموش سپرده شده و نمک‌نشناسی و بی‌وفایی جایگزین آن گردیده است .

حضرت آیت‌الله العظمی مظاهری ضمن تشریح اقسام وفا، وفا نسبت به پروردگار متعال را بسیار مهم و ضروری ارزیابی کرده و افزودند: بسیاری از مردم نسبت به خداوند سبحان بی‌وفا هستند؛ زیرا علاوه بر عدم شکرگزاری مناسب و قدردانی از نعمت‌های بی‌کران الهی، هنگام ابتلا به مصائبی که با دست خود آفریده‌اند، از خداوند گله و شکایت می‌نمایندمقام تسلیم و رضا که مقام والایی است و از وفای آدمی سرچشمه می‌گیرد، به این معناست که انسان تسلیم امر پروردگار و مقدّرات الهی باشد و به آنچه خدای تعالی برای او پسندیده، رضایت قلبی داشته باشدوفا نسبت به پیامبران الهی و ائمّه هدی«سلام‌الله‌علیهم» قسم دیگری از وفا است خداوند متعال، قبل از آفرینش انسان، پیامبری از جنس خودشان آفرید تا آنان را هدایت کند و ارسال رسل را در همه دوران‌ها تا زمان بعثت حضرت ختمی مرتبت«صلی الله علیه وآله وسلّم» ادامه داد و پس از آن حضرت نیز ائمه طاهرین«سلام‌الله علیهم» را مأمور هدایت بشریت گردانید و این موضوع، اهمیت ارسال رسولان الهی و اوصیای ایشان و لزوم قدرشناسی از آنان و وفاداری نسبت به آنان را نمایان می‌سازد.

کلاه شرعی در فرهنگ عامیانه

در فرهنگ عامیانه، کلاه شرعی به نوعی فرار از حکم شرعی گفته می شود که در آن به کمک یک یا چند حکم شرعیِ مجاز از حکم شرعی دیگری که غیر مجاز است خلاصی حاصل می شود و در نتیجه فرد به همان هدفی که از ابتدا به دنبال آن بود دست می یابد.

مثلا کسی که می خواهد به قصد دریافت بهره (سود یا نزول) پول خود را به دیگری قرض دهد می بیند که این دریافت سود از نظر شرعی حرام است و ممنوں بنابراین می آید با ترفندی به نام معامله صوری با این پندار که که چنین خرید و فروشی از نظر شرعی حلال است و مشروع دست به یک خرید و فروش غیر واقعی می زند و با این روشی که به آن کلاه شرعی می گویند به هدفی که در پی آن بود دست می یابد.بی شک رفتارهایی از این دست که با نام شرع در بین مردم رایج است دارای بار معنایی موهن و طنزآلودی است که خواسته و ناخواسته بخشی از احکام شرع مقدس اسلام را به تمسخر می گیرد.ضرورت صیانت از عزت و استحکام احکام شرع مقدس اسلام ما را بر آن داشت تا به تبیین دقیق این مقوله پرداخته و دیدگاه شرع را نسبت به این پدیده روشن کنیم.

معرفت نسبت به خداوند و پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیه‌السلام ویژگی اصلی انسان برای ورود به بهشت جاوید است. چنانکه متقابلاً شرط است که اهل بیت علیه‌السلام نیز او را به عنوان شیعه و مؤمن راستین بشناسند.

در گوشه و کنار از بعضی از خشکی مقدسان شنیده می‌شود که اکثریت زنان به جهنم می‌روند و زنان اندکی به بهشت می‌روند و با نقل برخی احادیث، زنان را ناقص‌العقل و اهل جهنّم خوانده است. آیا این گونه مطالب صحیح است؟ قرآن می‌فرماید: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی‌ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ» (نحل 97 نظیر این آیه زیاد است و مناط در سعادت، چه زن و چه مرد، تقوا است و مناط شقاوت، چه زن و چه مرد، فسق و فجور است. و این از واضحات دین اسلام است
عوامل ورود به بهشت

در اینجا دانستن این موضوع از ارزش به سزایی برخوردار است که چه عواملی موجب ورود به بهشت می‌شود؟ و به دیگر سخن: بهشتیان (چه زن و چه مرد) چه ویژگی‌هایی در دنیا دارند؟ فایده و اثر مهم پی بردن به پاسخ این پرسش، فراهم آمدن زمینه عملی انسان برای نیل به این ویژگی‌ها است. این ویژگی‌ها عبارتند از: قرآن می‌فرماید: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی‌ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ» نظیر این آیه زیاد است و مناط در سعادت، چه زن و چه مرد، تقوا است و مناط شقاوت، چه زن و چه مرد، فسق و فجور است. و این از واضحات دین اسلام است

حتی این روز‎ها که معنویت در درجه دوم از اهمیت قرار دارد، صفحات زندگی اهل دل و دین را که ورق می‎زنی، خواهی یافت که پرونده‎ای برای دلجویی از بستگان همچنان باز است و در دستور کار.

شمیم الهی که به مشام اهل دل می‎رسد، انبان‎‎های محبت را به شانه می‎گیرند و از این کوی به آن کوی و از این سوی به آن سوی، می‎روند و دلی می‎جویند، تا دوستی‎های‎شان را نثار او کنند و تا که شاید تحفه‎های‎شان پیشکش قربانگاه یار شود. آن دل که محمدی (صلی‎الله‎علیه‎وآله‎وسلم) شد سزاوار است که گام در گام او نهد، به شیوه او رفتار کند، چون او سخن بگوید و از هرچه او پرهیز می‎کرد بهراسد، گرچه پیامبر رحمت «لاینطق عن الهوی»1 و تمام سخنانش نیست مگر«وحی یوحی»2 و کسی را یارای رسیدن به آن مقام نیست؛ اما یاور اگر مدد کند، دامنش آورم به کف. آن روز مردمان خدا را نمی‎شناختند، پیامبر آنان را هدایت کرد و از گمراهی رهانید و جاهلیت و نادانی را برانداخت» او آمد تا با دلیل‎‎های روشن سخن گوید و آنان را با نشانه‎‎های الهی، از هر کردار ناپسند بیم دهد و به‎سوی کار‎های نیکو و رفتار نیک فراخواند