از امام باقر ـ علیه السّلام ـ نقل شده است كه فرمود: « إنَّما جُعِلْتَ النّافلهُ لِیَتُمَّ بها ما یَفْسُد منَ الْفریضهِ ؛ نماز نافله برای آن قرار داده شده است كه فساد و نقص فرایض را جبران كند.  »⁴

و در حدیث دیگر آمده است: «إنَّ تباركَ و تعالی أتمَّ صلوهَ الْفریضهَ بصلوهِ النّافِلهِ ؛ خداوند تبارك و تعالی نماز واجب را با نماز نافله كامل كرده است. »⁵

ابوحمزه ثمالی می گوید كه امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: هیچ نمازی بدون حضور قلب قبول نیست. من عرض كردم: فدایت شوم، همه ما هلاك شدیم؟ فرمود: نه، زیرا خداوند متعال این گونه عبادات را به وسیله نافله ها كامل می‎گرداند.⁶

3. موجب تقرّب به خداوند سبحان می شود، چنانكه می فرماید: «تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما كانُوا یَعْمَلُونَ ؛ مؤمنان حقیقی شبها پهلو از بستر برمی دارند و خدای را با بیم وامید می خوانند و از آنچه روزیشان كرده ایم انفاق می كنند. پس هیچ كس نمی داند به پاداش اعمالشان چه نعمتها به عنوان چشم روشنی برای آنها در عالم غیب آماده شده است.»⁷

و نیز می فرماید: «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَهً لَكَ عَسى أَنْ یَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً ؛ پاسی از شب را برای ادای نافله بیدار باش، باشد كه خدایت تو را به جایگاه پسندیده ای برگزیند. »⁸

و در حدیث قدسی آمده است: «... و ما تقرَّب إلیَّ عبدٌ بشیْ ءٍ احبُّ إلیَّ ممّا افْترضْتُ علیهِ و انَّهُ لیتقرَّبُ إلیَّ بِالنّافلهِ حتی اُحبَّهُ فَإذا احْبیْتُهُ كُنْت سَمْعَهُ الّذی یسْمع بِهِ، و بصرهُ الَّذی یُبْصرُ بِهِ و لِسانَهُ الّذی ینْطقُ بِهِ وَیَدَهُ التَّی یَبْطِشُ بها، إنْ دعانی أجبتُهُ، و إنْ سَئلنی أعْطَیْتُهُ... ؛ هیچ بنده ای به عبادتی بهتر از فرایض و واجبات به من تقرّب نجسته است و او به وسیله نوافل به من تقرب می‎جوید تا جایی كه من او را دوست بدارم؛ آنگاه كه دوستش داشتم من گوش شنوای او و دیده بینای او و زبان گویا و دست توانای او خواهم بود، اگر مرا بخواند پاسخش می دهم و چنانچه چیزی از من بخواهد ارزانی اش می دارم.»⁹

از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ نقل شده است:«أشرف اُمَّتی حملهُ الْقرانِ و اصْحاب اللَّیلِ ؛ بزرگان و اشراف امّت من دو گروه اند: حاملان (: حافظان) قرآن، و شب زنده داران. »¹⁰

پیامبر (ص) فرمود: «هنگامى که در نیمه شب انسان با خداى خود خلوت مى‏کند و مناجات مى‏نماید، خداوند دل او را نورانى مى‏کند و به ملائکه‏ها مى‏گوید: ببینید چگونه بنده من در نیمه شب با من خلوت کرده است؟ شما شاهد باشید او را آمرزیدم»

استمرار را فراموش نکنید!

اعمال مستحبه و نوافل در صورتی مفید و مؤثر است كه استمرار و تداوم داشته باشد، چنانكه در احادیث آمده است: هر عمل نیكی را كه شروع می‎كنید حداقل آن را تا یك سال ادامه دهید¹¹ كه تأثیر عمل در تداوم آن است.

و در حدیث دیگر آمده است : مداومت بر كار خیر آثار خوبی از آن ناشی می شود از جمله: ترك كارهای زشت ، پرهیز از لغزش و گناه ، حصول یقین ، حبّ نجات ، طاعت خدای رحمان ، تعظیم منطق و برهان ، دوری از وسوسه شیطان و پذیرفتن عدل و گفتار حق. اینها چیزهایی است كه شخص خردمند از تداوم بر كار خوب به دست می آورد.¹²

و در حدیث دیگر در اهمیت مداومت بر كار خیر از امام باقر ـ علیه السّلام ـ نقل شده است كه آن حضرت همواره می فرمود: « هنگامی كه بر كار خوبی خود را عادت می دهم دوست دارم كه بر آن مداومت داشته باشم. چنانچه نتوانم آن را در شب انجام دهم قضای آن را در روز بجا می آورم و اگر در روز از من فوت شود در شب آن را قضا می كنم. به راستی محبوب ترین عمل نزد خدا عملی است كه دوام داشته باشد.»¹³

نافله ی پیشنهادی، نماز شب

نماز شب از فضایل بسیارى برخوردار است و در روایات بدان تأکید فراوان شده است.

امام صادق (ع) فرمود: «شرف المؤمن صلاته باللیل و عز المؤمن کفّه عن اعراض الناس؛¹⁴ شرافت مؤمن در گرو نماز شب است و عزت او در گرو خوددارى از ریختن آبروى دیگران است».

پیامبر (ص) فرمود:«همواره جبرئیل به نماز شب سفارش مى‏کرد تا گمان کردم که بهترین امت من هرگز نخواهند خوابید و شب زنده دار خواهند بود».¹⁵

از وصایا و سفارش‏هاى پیامبر (ص) به على (ع) که همواره تکرار مى‏کرد، سفارش به خواندن نماز شب بود. ¹⁶ على (ع) فرمود: «به ما اهل بیت دستور داده شده که به مردم طعام بدهیم و در گرفتارى‏ها مردم را یارى کنیم و هنگامى که مردم خوابیده‏اند، به نماز شب بایستیم». ¹⁷

امام صادق (ع) فرمود: «هر کس نماز شب نخواند، مغبون خواهد بود».¹⁸

پیامبر (ص) فرمود: «هنگامى که در نیمه شب انسان با خداى خود خلوت مى‏کند و مناجات مى‏نماید، خداوند دل او را نورانى مى‏کند و به ملائکه‏ها مى‏گوید: ببینید چگونه بنده من در نیمه شب با من خلوت کرده است؟ شما شاهد باشید او را آمرزیدم».¹⁹

مردى خدمت امیرالمؤمنین (ع) آمد و گفت: من از نماز شب محروم شده‏ام. حضرت فرمود: گناهان تو مانع شده و توفیق را از تو سلب کرده است.²⁰

در روایات فوائدى از قبیل: پاک شدن گناهان، سلامتى بدن، وسعت رزق و رضایت پروردگار بر نماز شب آمده است. ²¹

ابوحمزه ثمالی می گوید كه امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: هیچ نمازی بدون حضور قلب قبول نیست. من عرض كردم: فدایت شوم، همه ما هلاك شدیم؟ فرمود: نه، زیرا خداوند متعال این گونه عبادات را به وسیله نافله ها كامل می‎گرداند

کیفیت نماز شب

نماز شب 11 رکعت است. 8 رکعت به نیت نافله شب، به صورت 4 تا دو رکعتى مانند نماز صبح خوانده مى‏شود و 2 رکعت به عنوان نماز شفع مانند نماز صبح و یک رکعت به نیت نماز وتر خوانده مى‏شود. و در قنوت نماز وتر بهتر است نماز گزار به 40نفر دعا کند و بعد 70 مرتبه استغفر الله ربى و اتوب الیه و سپس 300 مرتبه العفو العفو بگوید، وقت نماز شب از نیمه شب است تا اذان صبح و هرچه به اذان صبح نزدیکتر باشد بهتر است .²²

در بیان فضیلت تهجد و قیام لیل و گریه و ندبه از خوف خدا و شوق او و نماز شب را اگر بخواهى، اخبار و آیات وارده در این باب كفایت مى‏كند.

از جمله روایات درباره شب زنده دارى، روایتى است كه از امام باقر (علیه السلام) نقل شده كه فرمود: از آنچه خداوند متعال به حضرت موسى (علیه‏ السلام) وحى كرد این است كه فرمود: دروغ مى‏گوید كسى كه مى‏پندارد كه مرا دوست مى‏دارد و زمانى كه تاریكى شب او را در آغوش مى‏كشد از من غافل شده و مى‏خوابد؛ اى پسر عمران! اگر مشاهده كنى كسانى را كه در دل شب به خاطر من از خواب برمى‏خیزند در حالى كه من حقیقت خود را بر آنان ممثل ساخته‏ام و با من سخن مى‏گویند از روى حضور (گویا مرا مى‏بیند) هر چند من عزیزتر از آنم كه نزد كسى حضور (حسى و مادى) یابم. اى پسر عمران! ببخش براى من، از دیده‏ات اشك و از دلت خشوع و از بدنت خضوع و آن‏گاه در تاریكى‏هاى شب مرا بخوان كه خدایت را نزدیك و پاسخگو خواهى یافت. ²³

پیامبر (صلى‏الله علیه و آله و سلم) فرمودند: آیا نمى‏بینید نماز شب‏خوانان را كه چهره‏هایشان از همه مردم زیباتر و جذاب‏تر است؟ علتش آن است كه آنان شب‏ها با خداى سبحان خلوت مى‏نمایند، پس خداوند متعال هم لباس نورانى بر آنان مى‏پوشاند.²⁴

پی نوشت ها :

1 - هود ، 114.

2 - جامع احادیث الشیعه، ج 7 ، صفحه 107.

3 - همان، صفحات 107، 108. نماز وتر یك ركعت است كه با آداب مخصوصه در پایان نوافل شب خوانده می شود. نوافل شب یازده ركعت است كه هشت ركعت آن به نیت نماز شب و دو ركعت به نیت نماز شفع و یك ركعت به نیت نماز وتر خوانده می شود و ثواب و آثار فراوانی دارد.

4 - جامع احادیث الشیعه ، ج 7 ، صفحات 116، 118.

5 - جامع احادیث الشیعه ، ج 7 ، صفحات 116، 118.

6 - همان، صفحه 135.

7 - سجده ، 16 ، 17.

8 - اسراء ، 79.

9 - جامع احادیث الشیعه، ج 7 ، صفحه 99.

10 - همان، صفحه 102.

11 - اصول كافی، ج 2 ، صفحات 82، 83.

12 - تحف العقول، صفحه 14.

13 - مستدرك، ج 1 ، صفحه 15.

14 - میزان الحکمه، عنوان 2311 .

15 – همان .

16 – همان .

17 – همان .

18 – همان .

19 - همان، عنوان 2312 .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: